[88] Sano
Sicuramente non servirà, ma nel bisogno sapersi esprimere anche di sintomi e dolori può cambiare la vita (e a volte addirittura salvarla!). Ecco dunque un po’ di vocaboli attinenti alla salute (sano):
SALUTE E ASSISTENZA MEDICA
FRASI D'EMERGENZA
Chiamate subito un'ambulanza! Voku tuj ambulancon!
Presto, un medico! Rapide, kuraciston!
C’è un medico qui? Ĉu estas kuracisto tie ĉi?
È urgente! Urĝas!
Sto male, portatemi subito dal medico! Mi malbone fartas, portu min tuj al la kuracisto!
Portatelo subito all'ospedale! Konduku lin/min al la hospitalo!
Non muovetelo, aspettiamo l'ambulanza Ne movu lin, ni atendu la ambulancon
Dov'è il pronto soccorso? Kie estas la urĝa helpo?
FISIOLOGIA E PATOLOGIA
PARTI DEL CORPO E ANATOMIA
addome ventro
anca kokso
ano anuso
appendice apendico
arteria arterio
articolazione artiko
ascella akselo/akselkavo
avambraccio antaŭbrako
bacino pelvo
bocca buŝo
braccio brako/postbrako
bronchi bronkoj
calcagno kalkano/kalkanosto
capelli (kap)hararo
capezzolo cico/mampinto
capo kapo
carotide karotido
cartilagine kartilago
caviglia maleolo
cervello cerebro
ciglia okulharo
cistifellea gala veziketo/galveziko/kolecisto
clavicola klaviklo
coccige kokcigo
collo kolo
colonna vertebrale vertebra kolumno/spino
corpo homa korpo
coscia femuro
costola ripo
cranio kranio
cuore koro
dente dento
diaframma diafragmo
dito fingro
- pollice dika fingro/polekso
- indice montra fingro
- medio mediomeza/longa fingro
- anulare ringa fingro
- mignolo eta fingro
- alluce halukso/pieda dikfingro
esofago ezofago
faccia facio
faringe faringo
feci fek(aĵ)o
fegato hepato
femore femurosto/femuralo
fianco flanko
fronte frunto
gamba kruro
gengiva gingivo
ghiandola glando
ginocchio genuo
gola gorĝo
gomito kubuto
guancia vango
inguine ingveno
intestino intesto
labbra lipoj
lingua lango
mammella mamo
mandibola mandiblo
mano mano
mascelle makzelo
membro membro
milza lieno
muscolo muskolo
narice nazotruo
naso nazo
natica gluteo
nervo nervo
nuca nuko
occhio okulo
iride iriso
palpebra palpebro
pupilla pupilo
ombelico umbiliko
orecchio orelo
organo organo
osso osto
ovaia ovujo
palato palato
pancia/ventre abdomeno/ventro
pancreas pankreato
pelle haŭto
pelo haro
pene peniso
petto brusto
piede piedo
polmoni pulmo
polpaccio suro/tibikarno
polso pojno/manradiko
rene reno
rotula patelo
sacro (osso) sakro
saliva salivo
sangue sango
scapola skapolo
scheletro skeleto/ostaro
seno sino
schiena dorso
sedere postaĵo
sistema nervoso nerva sistemo
sopracciglia brovo
spalla ŝultro
sterno sternumo/brustosto
stomaco stomako
tallone kalkano
tempia tempio
tendine tendeno
tessuto histo
testa kapo
testicolo testiko
tibia tibio
tiroide tiroido
tonsilla tonsilo
torace torako
trachea trakeo
unghia ungo
urina urino
utero utero
vagina vagino
vena vejno
vertebra vertebro
vescica urina veziko
volto vizaĝo/facio
zigomo zigomo/vangosto
I CINQUE SENSI
gusto gusto
- gustare gustumi
odorato/olfatto flaro
- odorare flari
tatto takto/tuŝado
- toccare tuŝi
udito aŭdo
- udire/sentire aŭdi/senti
vista vido
- vedere vidi
MALATTIE E SINTOMI
acidità acideco
affanno ĉagreno
allergia alergio
anemia anemio
angina angina/brustangoro
appendicite apendicito
artrite artrito
ascesso abceso
asma astmo
avvelenamento veneniĝo
brividi ektremoj
bronchite bronkito
bruciori di stomaco stomakbrulumoj
calcolo kalkuluso
- biliare hepata kalkuluso
- renale rena kalkuluso
cancro kancero
capogiro kapturno/vertiĝo
cardiopatia kardiopatio
cirrosi epatica (hepata) cirozo
cistite cistito
colica koliko
collasso kolapso
coma komato
congestione kongesto
congiuntivite konjunktivito
crampo kramfo
crisi krizo
debolezza malforteco/febleco
diabete diabeto
dissenteria disenterio
doglie akuŝsuferego
dolore doloro
emicrania hemikranio
emorragia hemoragio
emorroidi hemoroidoj
epilessia epilepsio
ernia hernio
esaurimento nervoso kolapso
febbre febro
fitte spasmoj/ekdoloroj
foruncolo furunko
gastrite gastrito
gonfiore ŝvelaĵo
gotta podagro
inappetenza senapetiteco
indigestione malbona digesto
infarto infarkto
infezione infektado
infiammazione enflamo/brulumo
influenza influenco/gripo
insolazione sunfrapo
insonnia sendormo
intossicazione toksado
itterizia iktero/flavmalsano
leucemia leŭkemio
lombaggine lumbalgio
malaria malario
malattia malsano
male doloro
mal di denti dentdoloro
mal di gola gorĝdoloro
mal di pancia ventrodoloro
mal di testa kapdoloro
nausea naŭzo
nefrite nefrito
nevralgia neŭralgio
orzaiolo hordeolo
otite otito
palpitazione korbato
paralisi paralizo
peritonite peritonito
pleurite pleŭrito
polmonite pulmito
pressione sangpremo
- alta alta
- bassa malalta
raffreddore malvarmumo
- da fieno fojna alergio
reumatismo reŭmatismo
sciatica skiatalgio
sinusite sinusito
starnuto terno
stitichezza konstipo
stress streso
svenimento sveno/senkonsciiĝo
tetano tetano
tonsillite tonsilito
tosse tuso
trombosi trombozo
tumore tumoro
ulcera ulcero
vertigini vertiĝoj
vomito vom(ad)o
MALATTIE CONTAGIOSE
AIDS ajdoso
colera holero
difterite difterito
epatite virale virusa hepatito
malattia venerea venerea malsano
morbillo morbilo
orecchioni/parotite parotidito
pertosse kokluso
poliomielite poliomjelito
rosolia rubeolo
scarlattina skarlatino
sifilide sifiliso
tifo tifo
tubercolosi tuberkulozo
vaiolo variolo
varicella varicelo
TRAUMI
bruciatura brulvundo
contusione kontuzo
distorsione distordo
ematoma hematomo
escoriazione ekskoriacio
ferita vundo
frattura ostrompo
lesione difektigo
lussazione luksacio
morso mordo
puntura d’insetto piko de insekto
shock ŝoko
slogatura deartikigo, luksacio
strappo ŝirvundo
taglio tranĉo
trauma traŭmato
ustione brulvundo
ASSISTENZA MEDICA
DAL MEDICO
Dov' è l'ambulatorio del dottore? Kie estas la ambulatorio de la kuracisto?
A che ora riceve il dottore? Je kioma horo vizitas la kuracisto?
Il dottore riceve dalle 9 alle 12 La kuracisto de la 9a gis la 12a
Vorrei fissare un appuntamento Mi dezirus rendevuon por morgaŭ
per domani
Non mi sento bene Mi ne sentas min bone
Di che cosa soffre? Pro kio vi suferas?/ Kio suferigas vin?
Ho mal di stomaco Mi havas stomakdoloron
Mi sono intossicato Mi sentas min toksita
Ho la febbre alta Mi havas altan febron
Mi gira la testa Mia kapo turniĝas
Non ho appetito Mi ne havas apetiton
Mi si è gonfiato il braccio Mia brako ŝvelis
Non posso muoverlo Mi ne povas movi ĝin
La mia pressione è troppo alta Mia sangpremo estas tro alta
Sono allergico agli antibiotici Mi estas alergia je antibiotikoj
Sono incinta Mi estas graveda
Posso prendere dei calmanti? Ĉu mi povas preni trankviligilojn?
Si spogli, per favore Bonvolu senvestiĝi
Respiri profondamente Spiru profunde
Tossisca, per favore Tusu, mi petas
Le fa male qui? Ĉu vi sentas doloron ĉi tie?
Apra la bocca Malfermu la buŝon
Ha spesso mal di testa? Ĉu vi ofte havas kapdoloron?
Dottore, è una cosa grave? Kuracisto, ĉu la afero estas serioza?
No, niente di grave Ne, nenio serioza
Dovrà fare le analisi del Vi devos fari analizon de la
sangue e delle urine sango kaj de la urino
Deve fare queste iniezioni Vi devas fari tiujn ĉi injektojn
Deve prendere queste fiale Vi devas preni tiujn ĉi fiolojn trifoje tage
tre volte al giorno
Posso continuare le vacanze? Ĉu mi povas daŭrigi la feriojn?
Devo ritornare in Italia? Ĉu mi devas reveni al Italujo?
Non c' è problema, può restare Ne estas problemo, vi povas restadi
Torni per un controllo Revenu por kontrolvizito post dek tagoj
fra dieci giorni
Posso avere il certificato medico? Ĉu mi povas havi kuracistan ateston?
Quanto le devo? Kiom mi ŝuldas al vi?
DAL DENTISTA
anestesia anestezo
ascesso absceso
bocca buŝo
carie kario
capsula polurita tegaĵo
corona krono
dentatura dentaro
dente dento
- da latte laktodento
- canino kanino/kojnodento
- incisivo incizivo/tranĉodento
- premolare antaŭmueldento
- molare molaro/mueldento
- dente del giudizio saĝodento
dentiera proteza dentaro
dentifricio dentopurigilo
dentista dentisto/dentkuracisto
devitalizzazione senvivigo
estrazione eltiro
gengiva gingivo
gengivite gingivito
impronta premsigno/spuro
medicazione pansiaĵo
otturazione obturaĵo
palato palato
ponte denta ponto/dentoponto
protesi porcellana dento
radice radiko
smalto emajlo/adamantino
tartaro tartaro
trapano borilo
Dove posso trovare un Kie mi povas trovi dentkuraciston ĉi tie?
dentista qui?
È urgente, può ricevermi subito? Urĝas, ĉu vi povas ricevi min tuj?
Può fissarmi un appuntamento Ĉu vi povas fiksi rendevuon
al più presto? por mi kiel eble plej baldaŭ?
Mi fa male questo molare Al mi doloras tiu ĉi mueldento
Mi è saltata via l'otturazione Saltleviĝis la obturaĵo
Può rifarmela? Ĉu vi povas refari ĝin al mi?
No, si deve togliere il dente Ne, oni devas elpreni la denton
Devo devitalizzarle questo dente Mi devas senvivigi tiun ĉi denton
Apra bene la bocca! Malfermu bone la buŝon!
Sciacqui pure Bonvolu tralavi ankoraŭ
Ora le faccio un'otturazione Nun mi faras al vi provizoran obturaĵon
provvisoria
Non mangi nulla per due ore Manĝu nenion dum du horoj
Può ripararmi la dentiera? Ĉu vi povas repari al mi la protezan dentaron?
Quando sarà pronta? Kiam ĝi estos preta?
Venga fra una settimana Venu post unu semajno por la kontrolo
per il controllo
IN OSPEDALE
abortire aborti
aborto aborto
ago (di siringa) hipoderma nadlo
a sutura sutura kudrilo
ambulanza ambulanco
ambulatorio dispensario/ambulatorio
ammalato malsanulo
analisi analizo
anestesia anestezo
barella ruligebla/brankardo
bisturi skalpelo/sekzilo/bisturio
cardiologo kardiologo
cartella clinica klinika kartaro
chirurgo operacianto/kirurgo
consulto konsulto
contagio kontaĵo
convalescenza resaniĝo
crisi kriso
cura kuracado
dermatologo dermatologo
diagnosi diagnozo
disinfettare desinfekti
epidemia epidemio
esame ekzamenado
fasciatura pansobenda kunvolvajo/bandaĝo
ginecologo kuracisto akuŝigisto/ ginekologo
guarire resaniĝi
infermiera flegistino
infermiere flegisto
infezione infektado
ingessare engipsigi
ingessatura gipsobandaĝo
iniezione injekt(aĵ)o
internista kuracisto pri interna medicino
intervento hirurga operacio
lettiga brankardo/portilo
letto (hospitala) lito
malato malsanulo
malattia malsano
massaggio masaĝo
medicare pansi
medico kuracisto/medicinisto
miglioramento plibonigo
neonato novnaskito/ĵusnaskito
oculista okul(kurac)isto
operazione operacio
ospedale hospitalo
ostetrica akusiĝistino
parto akuŝo
partorire akuŝi/naski
paziente paciento
pediatra infankuracisto/pediatro
prelievo (sang)retrato
pronto soccorso unua helpo/sukurado
radiologo radiologo
radiografia radiografaĵo
raggi radioj
raggi X (esame) iksradia ekzameno
reparto sekcio
rianimazione reanimado/reconsciĝ
ricaduta remalsaniĝi
ricetta recepto
ricoverare enhospitaligi
ricovero enhospitaligo
sala operatoria operaciejo
sedia a rotelle radseĝo/invalidosego
siero serumo
antitetanico kontraŭtetanosa serumo
siringa (hipoderma) injektilo
sutura suturo
terapia terapio
termometro termometro
trasfusione (sango)transfuzo
urologo urologo
vaccino vakcino
vaccinazione vakcinado
visita medica kuracvizito
Qual è l'orario di visita? Kiu estas la horaro de la vizitoj?
Dov’è il reparto di chirurgia? Kie estas la sekcio de kirurgio?
Vorrei parlare con il dottore Mi deziras paroli kun la kuracisto
C’è qualcuno in ospedale Ĉu en la hospitalo estas iu
che parla italiano? kiu parolas la italan?
IN FARMACIA
acqua ossigenata oksigena akvo
ago hipoderma nadlo
alcool alkoholo
analgesico narkotaĵo
antibiotico antibiotiko
anticoncezionale antikoncipaĵo/kontraŭ koncipaĵo
aspirina aspirino
assorbenti adsorbiloj
benda gaza bendo
bicarbonato natrio
borsa del ghiaccio glacisaketo
- dell’acqua calda varmbotelo
callifugo kalkuracilo
calze elastiche elastaj ŝtrumpoj
cerotto sparadrapo, plastro
collirio kolirio
compressa tablojdo
contagocce gutigilo
cotone idrofilo sorba vato
disinfettante disinfektaĵo
farmacia apoteko
- di turno deĵoranta apoteko
fiala fioleto
flacone flakono
garza gazo
gocce gutoj
insulina insulino
lassativo laksiga pilolo
medicina medikamento
ovatta vato
pannolini higienaj/menstruaj tukoj
pastiglia lozango
penicillina penicilino
pillola pilolo
pinzetta pinĉil(et)o
pomata pomado
preservativo kondomo
ricetta preskribo/recepto
ricostituente fortigilo
sciroppo siropo
siringa (hipoderma)injektilo
sonnifero dormigilo
spirale spirala kontraŭkoncipilo
succhiotto cicumo
supposta supozitorio
termometro termometro
tintura di iodio joda tinkturo
tranquillante trankviligilo
valeriana valeriana esenco
vaselina vazelino
vitamina vitamino
Per favore, mi dia qualcosa Bonvo doni al mi ion
contro la diarrea/febbre/ kontraŭ la diareo/febro/
raffreddore malvarmumo
Deve prender questa medicina Vi devas preni tiun ĉi medikamenton dufoje tage
due volte al giorno prima/dopo antaŭ /post la manĝoj/ kiam la stomako estas plena
pasti, a stomaco pieno
Potrebbe darmi questa Ĉu vi povus doni al mi tiun ĉi medikamenton
medicina senza ricetta? sen preskribo?
La vignetta, di ambientazione medica, è da http://stripgenerator.com/strip/611819/malsama-opinio:
“Le garantisco che il dolore alla sua gamba sinistra è solo causato
dalla vecchiaia”; “Non lo credo, dottore, perché la gamba destra ha la
stessa età della sinistra, ma non mi fa male…!”